Wanneer iemand werkzaam is in de gehandicaptenzorg, is veelal de CAO Gehandicaptenzorg 2019-2021 van toepassing verklaard. Echter, een weekendkracht bij een vakantiepark heeft veelal te maken met de Cao Recreatie. Maar, wat houdt een cao eigenlijk in? En waar dient deze voor?
Wat is een cao?
Een collectieve arbeidsovereenkomst, ook wel ‘cao’, is een schriftelijke overeenkomst tussen werknemersorganisaties, werkgeversorganisaties en werkgevers. De cao geldt voor alle werknemers in een hele bedrijfstak of in een bedrijf. In de cao worden afspraken opgenomen over de arbeidsvoorwaarden. Hierbij valt te denken aan afspraken over het loon, toeslagen, werktijden, proeftijd of pensioen. Met het aangaan van een cao wordt de contractvrijheid van partijen beperkt. Contractsvrijheid houdt in dat partijen vrij zijn af te spreken wat zij willen en met wie zij dat willen, zolang beide partijen handelingsbekwaam zijn en de overeenkomst niet in strijd is met de wet.
Doorwerking in de arbeidsovereenkomst
Een cao is direct van invloed op de inhoud van de arbeidsovereenkomst welke tussen werkgever en werknemer wordt gesloten. De afspraken in een cao gaan immer voor op de afspraken in de arbeidsovereenkomst. Zo moeten de bepalingen in de cao voorgaan, indien de bepalingen in de individuele arbeidsovereenkomst nadelig afwijken van de cao. Echter, wanneer de afspraken met de werkgever gunstiger uit blijken te vallen dan hetgeen bepaald is in de cao, mag er wel van worden afgeweken.
Wat wordt opgenomen in een cao?
In de cao staan afspraken opgenomen over onder andere:
- Werktijden;
- Arbeidsduur;
- Bijzonder verlof;
- Beloning (de salarisschalen);
- Toeslagen;
- Vergoedingen;
- Vakantiedagen;
- Regels voor overwerken;
- Pensioenregelingen;
- Doorbetaling van loon bij ziekte;
- Regelingen bij ziekte en ongevallen;
- Veiligheid van de medewerkers;
- Scholing.
Twee soorten cao’s
Er zijn verschillende soorten cao’s. Het soort cao bepaalt voor wie de cao-bepalingen gelden, hoe de bepalingen moeten worden toegepast en in hoeverre de bepalingen verplicht zijn. Twee soorten cao’s zijn:
Bedrijfstak-cao
Een bedrijfstak-cao wordt tussen een of meer werkgevers of werkgeversorganisaties en een of meer werknemersorganisaties gesloten. Bij een bedrijfstak-cao wordt dit dan ook gezien als een collectieve afspraak. De afspraken in de cao gelden binnen één sector, maar alleen voor de bedrijven en werknemers die zijn vertegenwoordigd door de partijen die de cao hebben afgesloten. Bij het ministerie van SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) worden op jaarbasis bijna 200 bedrijfstak-cao’s aangemeld; die zijn van toepassing op 5,5 miljoen werknemers. Ruim 4,5 miljoen werknemers vallen rechtstreeks onder de werking van een bedrijfstak-cao en ruim 0,5 miljoen worden door het algemeen verbindend verklaren van deze cao’s gebonden.
Ondernemings-cao
De afspraken die in een ondernemings-cao zijn vastgelegd gelden enkel binnen het betreffende bedrijf. Deze cao wordt afgesloten tussen een werkgever en één of meer werknemersorganisaties. Bij het ministerie van SZW worden op jaarbasis rond de 500 ondernemings-cao’s aangemeld; die zijn van toepassing op ruim 500.000 werknemers.
Algemeen verbindend verklaring (AVV)
Wanneer er een bedrijfstak-cao wordt opgesteld, kunnen de betreffende partijen bij de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een verzoek indienen om de cao voor de gehele bedrijfstak te laten gelden. Indien dit verzoek akkoord wordt bevonden, wordt de cao algemeen verbindend verklaard. In geval werkgevers niet bij de cao-partijen behoren, maar wel vallen onder de bedrijfstak, dienen zij zich aan de algemeen verbindend verklaarde cao-bepalingen te houden en deze op hun werknemers toepassen.
Bijna alle bedrijfstak-cao’s zijn algemeen verbindend verklaard. Daardoor vallen veel werkgevers onder een cao. Een werkgever kan soms om vrijstelling (dispensatie) vragen van de algemeen verbindend verklaring.
Geen cao
Wanneer er geen cao of eigen regelingen zijn opgenomen, worden er door werkgever en werknemer gezamenlijk afspraken gemaakt betreffende de arbeidsvoorwaarden. Hierbij dienen de algemene regels van de arbeidswetgeving in acht te worden genomen. Deze staan onder andere in de Wet minimumloon, de Arbeidstijdenwet, de Arbeidsomstandighedenwet, de Wet arbeid en zorg en in het Burgerlijk Wetboek. Het is verstandig deze afspraken schriftelijk vast te leggen in een individuele arbeidsovereenkomst, dit is echter niet verplicht.
Looptijd geldigheid cao
De looptijd van een cao is nooit langer dan vijf jaar. Na dit termijn is een cao niet meer geldig. Een termijn van korter dan vijf jaar kan wel. De looptijd van een cao kan tijdens de cao-onderhandelingen bepaald worden. Na het verlopen van deze periode (minimaal één jaar), kan de cao met dezelfde periode worden verlengd. Wanneer de looptijd van een cao niet bij de overeenkomst is bepaald, dient deze minimaal een jaar geldig te zijn. Daarna kan de cao telkens met een jaar worden verlengd. Ook kan een cao een nawerking hebben indien er nog geen nieuwe cao is afgesloten.
Waar is de cao te vinden?
Wanneer er in uw branche of onderneming een cao geldt, dient de werkgever dat in de individuele arbeidsovereenkomst te vermelden. Echter, u kunt ook zelf nagaan of er sprake is van een geldende cao. Als medewerker bent u immer gerechtigd om de cao in te zien.
Hebt u verdere vragen met betrekking tot de collectieve arbeidsovereenkomst? Neem dan contact met ons op via info@juristenzwolle.nl of 038-2022738 om uw mogelijkheden te bespreken.
